Instrumenty ludowe
W polskich Karpatach wyodrębnia się szczególnie muzykę górali podhalańskich, orawskich, pienińskich, spiskich, gorczańskich, piwniczańskich, łąckich, zagórzańskich, kliszczackich, żywieckich, śląskich oraz Lachów limanowskich i sądeckich.1
W podhalańskich zespołach skrzypce wypierały stopniowo dudy, oktawkę i żłóbcoki. Początkowo (w połowie XIX wieku) składały się ze skrzypiec i małych basów, z biegiem lat liczba skrzypiec się zwiększała, wprowadzono także duże basy.
Basy i dwoje/troje skrzypiec to skład typowy dla kapel orawskich, spiskich, pienińskich, górczańskich i łąckich. O klarnet poszerzali górale piwniczańscy, o trąbkę – orawscy, Kliszczacy, Lachy limanowskie i sądeckie. Basy zastępowano niekiedy bębnem dwumembranowym w kapelach orawskich.
Dudy i skrzypce to tradycyjny skład kapeli dla Beskidu Żywieckiego i Śląskiego. Grywano także na cymbałach i heligonkach. Kolędnicy używali także diabelskich skrzypiec- wakatów- dzwonków, kołatek i biczów. Głównie z pasterzami była związana gra na różnego rodzaju piszczałkach- z otworami palcowymi lub bez, również podwójnych.
Instrumenty
Żłóbcoki – wydają cichy, ostry, przejmujący dźwięk. Mają podłużny, wypukły i wąski korpus rezonansowy, rzeźbiony wraz z szyjką z jednego klocka. 3 lub 4 strunowe, nie posiadają guzika przytrzymującego naciąg strun i nie mają wyodrębnionych ścianek. Gra się na nich za pomocą smyczka o łukowatym kształcie.
Oktawka – rodzaj prymitywnych skrzypiec, o wysokim stroju.
Heligonka – jeden z najstarszych typów akordeonu. Mniejszy od standardowego akordeonu lub harmonii, wykonany z różnych gatunków drzewa. Charakterystyczne dla heligonki jest to, że podczas zagrywania guzika na rozciągnięciu miecha jest on na innej wysokości niż na zamknięciu miechu.
Wakaty (diabelskie skrzypce) – służą raczej do rytmicznego hałasowania niż do grania na nich. Składają się z długiego na nawet dwa metry metalowego pręta z główką oraz z przymocowanej do niego metalowego lub drewnianego pudła pełniącego funkcję rezonatora2.
Trombita (fajera) – długa na nawet 4 metry, prosta lub zakrzywiona odrobinę na końcu, drewniana rura. Wydaje niski, głęboki dźwięk i używana jest, jako pasterska trąba.
Kuwiek (kusoc) – drewniana piszczałka, używana do wabienia ptaków.
Okaryna – rodzaj fletu naczyniowego o jajowatym korpusie, wykonany najczęściej z gliny lub ceramiki.